Ook in coronatijd mooie onderwijsopbrengsten
Aloysius Stichting krijgt steeds meer ervaring in ambitiegericht werken
‘Corona’ trekt een zware wissel op leerlingen, ouders én medewerkers, ook bij de Aloysius Stichting. De teams van onze scholen voor (voortgezet) speciaal (basis)onderwijs halen al zo’n twee jaar alles uit de kast om hun leerlingen ook in deze lastige tijd het best mogelijke onderwijs te bieden. Kijkend naar de onderwijsresultaten lukt dat goed, vertellen directeur Onderwijskwaliteit Ellen Ros en adviseur Audrey Machielsen. Voor álle Aloysiusscholen geldt: meer leerlingen voldoen aan de onderwijsambities die scholen voor ze formuleerden. Op een aantal scholen voor speciaal onderwijs deden kinderen het zelfs beter dan voor coronatijd.
Uit de voortgangsrapportage van het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) blijkt dat leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs achterstanden hebben opgelopen. De ernst hiervan verschilt per leerling en per schoolsoort. Zo is op basisscholen de leervertraging bij rekenen het grootst, in de onderbouw van het voortgezet onderwijs lopen kinderen vooral achter bij rekenen en lezen.
Uit analyse van de onderwijsresultaten van Aloysius komt een ánder beeld naar voren, vertelt directeur Onderwijskwaliteit Ellen Ros. “Niet alleen teams analyseren de onderwijsopbrengsten, dat doen wij op stichtingsniveau ook. Dat vraagt de Onderwijsinspectie van ons en we wíllen dat ook graag.”
Want, legt Ellen uit: “Als je het beste onderwijs wilt bieden aan al je leerlingen, wanneer weet je dan of daarin slaagt? Dan helpt het natuurlijk om doelen te stellen, te monitoren en steeds te verbeteren.”
Ambitiegericht werken in het kort
Ambitiegericht werken betekent – kort uitgelegd – dat leerkrachten dat wat ze elke dag in de klas doen, afstemmen op de schoolambitie. Voor vakken als spelling, rekenen, maar ook voor gedrag spreken teams een ambitie af: wat willen zij met hun leerlingen bereiken?
Alle leerlingen uit een groep werken aan dezelfde doelen en krijgen dezelfde lesstof. Sommige kinderen krijgen zo nodig verdieping (een gevorderd arrangement) en wie meer moet oefenen met de basisstof, volgt een intensief arrangement. Leertijd, leerdoelen, klassenmanagement en het handelen van de leerkrachten worden daar op afgestemd.
Goede aanpak van onderwijsteams
Aloysius weet uit recente data-analyse van onderwijsopbrengsten op stichtingsniveau, dat steeds meer leerlingen zijn gegroeid richting de ambities die scholen hebben geformuleerd. En dat een aantal kinderen in het speciaal onderwijs het zelfs beter deed. Dat is prachtig nieuws natuurlijk. Hoe komt dat?
“Kinderen zaten gedurende héél veel weken wél gewoon op school. En waar veel kinderen in het regulier onderwijs tijdens lockdowns vaak zelfstandig aan de slag moesten thuis, kwamen bij ons veel leerlingen naar de noodopvang op school”, verklaart Ellen.
“Of zij kregen thuis online écht goed les. Bij ons kregen leerlingen als dat nodig was, ook meteen een iPad mee naar huis, dus iedereen kon thuis meedoen. Dat was lang niet bij alle onderwijsorganisaties het geval.”
Veel persoonlijk contact én goede online lessen
Applaus dus, voor alle medewerkers van Aloysius. Zo werden leerkrachten niet alleen in recordtijd digitaal vaardiger, maar zetten ‘op het scherm’ ook hun vakmanschap in om leerlingen volop te betrekken bij het onderwijs.
In veel situaties was er bijvoorbeeld dagelijks persoonlijk contact met onze kinderen en jongeren en vaak ook met hun ouders. “Dát was bij andere onderwijsorganisaties lang niet altijd het geval”, weet Ellen. “Ook zetten leerkrachten essentiële vakdidactische vaardigheden in”, vult Audrey aan, “zoals lezen met leerlingen in groepjes, herhaaldictees en samen automatiseren.”
“Applaus voor alle medewerkers van Aloysius”
NPO-middelen veelal naar ‘welbevinden’ en leesboeken
Natuurlijk is er meer dan de onderwijsresultaten voor ‘vakken’. De sociale ontwikkeling, het welbevinden en de ‘extra’s’ op het gebied van sport, kunst en cultuur: dat alles heeft zéker extra aandacht nodig.
“Veel teams zetten het extra geld van het Nationaal Programma Onderwijs vooral in voor sociaal-emotionele ontwikkeling, Rots & Water-trainingen, cultuureducatie of versterking van hun ‘pedagogische’ programma’s zoals TOP’s”, vindt Ellen.
“Ik weet dat een aantal scholen ook investeert in nieuwe leesboeken. Een prima idee. Aloysius besteedt in 2022 extra aandacht aan het leesonderwijs. Ook dat doen we ambitiegericht en we zetten vooral in op het stimuleren van leesplezier van kinderen. Leeskilometers maken is cruciaal. Eigentijdse, aantrekkelijke boeken helpen daar natuurlijk zeker bij.”
Ontwikkeling in ambitiegericht werken
Terug naar die onderwijsdata. Audrey Machielsen merkt dat scholen die werken met een datateam dat de onderwijsopbrengsten goed analyseert, daar steeds vaardiger in worden. Door vanuit successen te praten over doelen, vakdidactiek en leertijd, ontstaan professionele gesprekken waarin samen geleerd wordt. “Gesprekken in datateams gaan steeds meer over ‘de bedoeling’ van het onderwijs. Wie zijn je leerlingen en wat hebben ze nodig? Door successen in kaart te brengen leer je samen.”
Zo hoorde Audrey onlangs een mooi voorbeeld. “Een leerkracht gaf aan dat ze het maar niet voor elkaar kreeg om een leerling mee te laten doen met taal. De vraag is dan: hoe kun je zo’n leerling tóch een intensiever aanbod bieden? De tip van een collega hielp meteen: die liet hem zijn antwoorden altijd rappen. Dat vond hij wél leuk. Er zijn allerlei manieren om kinderen aan het leren te krijgen: laat het gesprek in je team dáárover gaan. Wie zijn je leerlingen en wat hebben ze van jou als leerkracht nodig?”
"Gesprekken gaan steeds meer over de bedoeling van het onderwijs"
Samen steeds een beetje beter
Sinds Aloysius zo’n zes jaar geleden begon met ambitiegericht werken, is er veel bereikt. Scholen zijn gestart met het formuleren van ambities voor kernvakken en gedrag en dat bouwen zij stap voor stap uit. Door consequent de cyclus data, duiden, doelen en doen te doorlopen, zien teams hun leerlingen groeien en stijgen de onderwijsopbrengsten. Nu ontstaat ook ruimte om aan school-specifieke ambities te werken.”
Audrey: “Ik ken bijvoorbeeld een school die ‘jezelf presenteren’ een belangrijke vaardigheid vindt voor kinderen en daarop een ambitie heeft geformuleerd.”
Focussen dus, op wat je als team écht belangrijk vindt. Doordat teams steeds meer ervaring opdoen met ambitiegericht werken, gaat dat steeds natuurlijker. “Een team was in coronatijd veel dictees blijven doen en merkt nu dat de spellingresultaten stijgen. Zo ontdek je dus steeds weer wat de meest effectieve werkvormen zijn.”