Passend onderwijs is volop onderwerp van gesprek. Niet alleen in Den Haag, waar in mei 2024 in de Tweede Kamer werd gedebatteerd over de verbeteragenda passend onderwijs en in het verlengde daarvan ook over de route naar inclusief onderwijs in 2035. Brancheorganisaties roerden zich er stevig over en de ingezonden brieven in kranten en position papers op LinkedIn waren legio. Want over het hóe we het in Nederland mogelijk willen maken dat leerlingen thuisnabij naar dezelfde school kunnen gaan, is nog veel onzeker en onduidelijk, of het nu bijvoorbeeld over organisatie, regelgeving, betaalbaarheid of bemensing (het veelbesproken lerarentekort!) gaat.

Ook het uitvoerend bestuur van Aloysius is volop in gesprek over zijn visie op inclusief onderwijs. En dat is nog best een zoektocht, vinden regiodirecteur Zuid Mandy Arens en regiodirecteur Oost, Ruud van Hertum. Zij gaan de komende periode graag in dialoog met netwerkpartners in de regio’s om vooral samen te onderzoeken hoe we ervoor zorgen dat zoveel mogelijk kinderen en jongeren kunnen meedoen in het onderwijs en de samenleving. Want daar is natuurlijk iedereen vóór.

We maken het steeds passend

Aloysiusscholen stemmen hun onderwijs nu al zo goed mogelijk af op wat kinderen en jongeren in hun regio nodig hebben, dat is niets nieuws. “Als gespecialiseerd onderwijs zijn we eraan gewend om de context aan te passen aan wat onze leerlingen nodig hebben”, licht Mandy toe.

Scholen zijn dus volop bezig met de ontwikkeling van onderwijsconcepten die leerlingen goed voorbereiden op wat zij nu en later nodig hebben voor een betekenisvolle toekomst. Een toekomst waarin zij dus betekenis kunnen geven en ontlenen aan hun leven doordat zij mee kunnen doen op school, in werk, relaties, sport, vrije tijd, noem maar op.

Om leerlingen (gelijke) kansen te bieden op een brede ontwikkeling, werken scholen samen met netwerkpartners in onder meer sport, cultuur, jeugdhulp, gezondheid, onderwijs en arbeidsmarkt aan verrijking van het onderwijs. Dat lukt gelukkig goed – en kan tegelijkertijd natuurlijk ook altijd beter. Net zoals het onderwijs continu in ontwikkeling blijft. Al was het maar omdat de leerlingen van nu iets anders nodig hebben dan die van gisteren.

Regulier onderwijs nog meer opzoeken

“We merken dat de ondersteuningsvragen van leerlingen steeds complexer worden”, vertelt Ruud. “Dat vraagt van onze scholen dat zij nog specialistischer moeten kunnen handelen.”

Dit komt door allerlei ontwikkelingen in de samenleving die de veerkracht en ontwikkeling van onze leerlingen raken – het gespecialiseerd onderwijs groeit. Terwijl het regulier onderwijs steeds beter lukt om de ‘lichtere’ ondersteuningsvragen van kinderen en jongeren zelf te beantwoorden.

“Wij willen en kunnen onze specialistische kennis nog meer delen met onze reguliere onderwijspartners in de regio”, benadrukt Ruud. “Wat dat betreft staan wij natuurlijk ook helemaal achter de bedoeling van inclusief onderwijs: zo thuisnabij en regulier mogelijk voor ieder kind en iedere jongere.”

Nieuwe onderwijsarrangementen die regulier en speciaal onderwijs combineren, overstapen van speciaal naar regulier onderwijs, na speciaal onderwijs doorstromen naar regulier vervolgonderwijs: dat gebeurt al in de praktijk, maar kan echt nog uitgebreider en op grotere schaal, denken de regiodirecteuren.

Onderwijs voor álle kinderen en jongeren

Tegelijkertijd is er nog een groep kinderen en jongeren voor wie het ook een stuk passender en inclusiever kan: de thuiszitters. “Juist die kunnen wij helpen met onze hoog-specialistische kennis”, onderstreept Mandy. “Wij willen er zijn voor álle kinderen en jongeren die elders geen onderwijsplek vinden. Het gaat hier om kinderen en jongeren die vanwege belemmerend gedrag of psychische problemen naar zorgboerderijen gaan of die zonder onderwijs thuiszitten. Om die in te sluiten, moeten we ons onderwijs ook aanpassen.”

Voor deze groep is soms al onderwijsaanbod en passende begeleiding ontwikkeld, zoals bijvoorbeeld het digitale onderwijs dat De Korenaer Deurne al jaren biedt aan een groeiende groep leerlingen die niet naar school kunnen gaan. En dan is er al veel ervaring met specialistisch onderwijs in gesloten jeugdzorg- en -detentie-instellingen, zoals in regio Oost gebeurt door Scholengemeenschap Harreveld.

Mandy: “Eenvoudig is het bieden van onderwijs aan leerlingen met zeer ingewikkelde ondersteuningsvragen natuurlijk echt niet. In Eindhoven gingen we samen met Combinatie Jeugdzorg bijvoorbeeld heel enthousiast aan de slag met onderwijszorgarrangementen en zorg-onderwijsarrangementen. Bij die laatste is zorg nog voorliggend, zoals dat heet. Denk aan één op één-begeleiding aan kinderen die vooral nog zorg nodig hebben en onderwijs nog nauwelijks aankunnen. Ondanks alle inzet en goede wil blijkt dit in een school heel complex. Maar we geven het niet op en gaan met partners in de regio meedoen met een nieuwe proeftuin in het project Collectieve financiering van jeugdhulp in onderwijstijd.”

"We zijn bijvoorbeeld blij met de ontwikkelingen in de regio Helmond waar we met het samenwerkingsverband passend onderwijs nieuwe onderwijszorgarrangementen ontwikkelen."

Doorgaande dialoog

In alle samenwerkingsverbanden passend onderwijs wordt het gesprek over inclusief onderwijs gevoerd. “De komende tijd willen we veel meer in dialoog met onze netwerkpartners als gemeenten, jeugdhulporganisaties en scholen”, kondigt Mandy aan. “We hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het onderwijs aan alle kinderen en jongeren in onze regio’s.”